Johan Veenstra
Stellingwarver schriever en verteller
Vandemiddag wa’k van vier tot zes ure bi’j de jaorlikse herdaenking an de Nieksweg in Blesdieke op et plak waor et vroegere wark- en strafkaamp It Petgat was. In de naacht van 2 op 3 oktober 1942 wodden al dit soort kaampen in Nederlaand leeghaeld en de joodse manluden wodden mit heur femilie naor Westerbork brocht. D’r kwam vandemiddag een grote koppel volk op of. Ik trof daor veur an de weg Janny uut Et Vene, dat we bin zodoende mar bi’j mekaander bleven. Eerst legde burgemeester André van de Nadort een kraanze bi’j et monement veur an de weg. Kiender van de schoele op ‘e Blesse legden d’r ok bloemen henne. En doe leupen we in doodse stilte een aende aachteruut, de menninge daele, naor et vroegere kaamp. De vlagge hong d’r halfstok. D’r weren toespraoken van Anne Schelhaas, de veurzitter van et bestuur van Kaamp It Petgat, burgemeester Van de Nadort en Bertien Minco, de direkteur van Herinneringscentrum Kaamp Westerbork. D’r weren ok bi’jdregen van leerlingen van OBS De Blesse en de lerer geschiedenis van et Linde College in Wolvege. Butendat was d’r de tenielveurstelling Sjiwwe voor Sobibor van jongerentheater Roestvrij. Tussendeur wodden d’r prachtige lieden zongen deur Maarten Peters uut zien liedecyklus Bevroren tranen. Wat kan die man toch mooi zingen! Nao de kaddisj van de rabijn van Zuudlaoren, die we staonde anheurden, wodde de indrokwekkende bi’jienkomst ofsleuten. Hieronder een foto die ‘k maekt hebbe van et monement an de Nieksweg. In et bossien op ‘e aachtergrond ligt et vroegere kaamp.
Vandemiddag he’k Jelle en Gerda op vesite had. Ze brochten nog een prachtig boeket bloemen veur me mit vanwege et uutkommen van mien laeste verhaelebundel Naozoemerlaand. Dat is vanzels slimme aorig, mar et hadde niet hoefd. De kaemer is d’r liekewel hielemaole van opfleurd!
Ik hebbe de roman Een nieuw begin van Ellie Dean lezen. Et boek begint in 1939. Engelaand raekt in oorlog mit Duutslaand. Duzenden kiender uut Londen wo’n overbrocht naor et plattelaand. De 16-jaorige Sally en heur kleine breurtien Ernie, die veur een pat verlamd is deur kienderverlamming, kommen in Cliffehaven terechte, een plakkien an de kust in et zuden. Daor kommen ze in huus bi’j de moederlike Peggy. Nao alle ellende in Londen mit een moeder die an de draank is en een vader die nooit thuus is, is Beach View House een oase van rust veur de beide kiender. Totdat heur moeder heur aachternao reist… Een mooi boek!
Vandemorgen om half negen wa’k al in resteraant Pieter Poot op ‘e Blesse. Daor trof ik de burgemeester, de griffier en de gemienteraodsleden van West-Stellingwarf. Die zollen heur jaorlikse uutstappien maeken op een soort brommers mit dikke banen. Hoe die dingen hieten wee’k zo niet. Ze zollen wat in de omgeving ommetoeren. Van ’t jaor wodde et uutstappien orgeniseerd deur VVD en D66. Vandaor dat Ronald Westenberg (D66) me een schoffien leden vreug as ik veurofgaonde an heur tocht een stokmennig verhaelen vertellen wol over meensken die ok op stap gongen. Nao een koppien thee en een lekker gebakkien he’k dat vandemorgen dus daon. Ik hebbe drie verhaelen verteld. Op ‘e fiets vot uut Lamert en Lutske, Sultan uut Naozoemerlaand en Geiteverstikkeri’je uut De wereld is gek. Ik hebbe vandemiddag trouwens nog vaeke an heur docht, want et het een hiel schoft best regend. Ik hope mar dat ze regenkleren bi’j heur hadden.
Vandemiddag om twaelf ure wa’k in et gemientehuus in Wolvege veur overleg mit de burgemeester en de kultuurambtener. Ik hebbe de definitieve versie van de foto bekeken die indertied van me maekt is. Die komt in et gemientehuus te hangen omda’k ereburger van de gemiente bin. De foto op hiel groot fermaot zicht d’r prachtig uut. De onthulling van de foto, die bi’j de schilderi’jen van de aandere ereburgers komt te hangen, zal wezen op vri’jdagmiddag 15 december om 4 ure. Uutneudigings wo’n deur de gemiente verstuurd. Ik hebbe in et gemientehuus ok een peer bolties had en een glassien drinken en kreeg ok nog een boltien mit veur onderweg naor Ielst in de auto. Ik zag wethoolder Mariska Rikkers ok nog. Heur he’k fielseteerd. Ze verruilt Wolvege veur Den Haag. Ze staot as tiende op ‘e kandidaotelieste van BBB. Ik hebbe heur alvast veurbereided op et feit dat daor een kollum van me over in de kraante kommen zal.
Nao et overleg in et gemientehuus bin ‘k naor Ielst reden veur de ofscheidsdienst van Lammert Koster in de Mauritiuskarke an de Eegrachte. Lammert is 78 jaor wodden. Ik kenne Lammert en zien vrouw Meta al hiel wat jaoren. In de tied dat ik wekeliks op ‘e radio te heuren was mit mien stiekelstokkies, nam Meta op een gegeven ogenblik kontakt mit me op. Dat kontakt is altied in staand bleven. Et laeste boek mit Stellingwarver Stiekelstokkies gaf ik tiedens et Stellingwarver Boekebal op 30 september 1995 an drie fans en daor was Meta d’r iene van. Et was vandemiddag een mooie en ontroerende gebeurtenis. Lammert hul arg van de lieden van Jehannes de Heer, dat die wodden dan ok zongen. Ik hebbe volop mitzongen, want ik vien et ok mooie lieden. Vaste rots van mijn behoud, als de zonde mij benauwt, laat mij steunen op uw trouw... Et wonderlike is dat ik disse zinnen bruukt hebbe in et verhael Postzegels in mien laeste verhaelebundel Naozoemerlaand. De lieden wodden geweldig mitzongen en daor kreeg ik zuver de rillings van over de rogge. En dat veur iene die niet karkelik is. Mar toch, ik vien dat arg mooi om te heuren. Op film konnen we kieken en luusteren naor Syb van der Ploeg en De Kast mit Fierder sûnder dy en twie lieden van et prachtig zingende Urker Mannekoor Halleluja: Lichtstad met uw paarlen poorten en Amazing Grace. Zeune Sytze las een deur himzels maekt gedicht veur zien heit veur. Domenee Dussie Hofstra hul een hiele mooie overdaenking. Dat doen een protte domenees heur niet zo mooi nao. Nao een peer bakkies thee en een koeke he’k ofscheid neumen van de femilie en bin ‘k weer op huus an gaon.
Vandemorgen hewwe de fietsen aachter op ‘e auto zet en we bin naor Dwingel reden. Et was vandaege wondermooi fietsweer, dat we hebben een al lieke wondermooie tocht van 33 kilemeter over et Dwingelderveld maekt. Wat toch mooi! En wat was et nog drok mit fietsers! Halverwege kwammen we Peter en Janneke uut Burgum tegen. Hoe wil et zo toevallig. We hebben gezellig even praot en bin doe elk weer een kaant uutgaon. Even veerderop zaggen we een kudde schaopen mit hedder en hond. Et klingelde van heb ik jow daor, want de schaopen hadden bellegies omme. Schitterend! Een protte fietsers bleven staon om foto’s te maeken. Over Lheebroek en Lhee biwwwe weer naor Dwingel fietst en daor hewwe om vier ure heerlik eten op et terras van hotel Wesseling. Sund 1662 kuj’ op dat plak al eten en drinken kriegen. Et is et op ien nao ooldste femiliebedrief van Nederlaand. Ze mienden zels et ooldste, mar dat was niet zo… Een jaormennig leden was keuning Willem-Alexander in Dwingel en kwam hi’j ok bi’j Wesseling. Daor vertelden ze him trots dat zi’j et ooldste femiliebedrief van Nederlaand weren. ‘Op iene nao,’ zee de keuning doe mit een protte plezier, ‘ik bin et heufd van et ooldste femiliebedrief van Nederlaand.’ Hieronder een foto die ‘k vandemiddag maekt hebbe van de schaopskudde, de hedder en zien hond. Daor past vanzels dat mooie oolde lietien bi’j.
Op de grote stille heide
Dwaalt de herder eenzaam rond
Wijl zijn witgewolde kudde
trouw bewaakt wordt door zijn hond...
As de post op maendag wat in de busse stopt is dat gien goed teken. En vandemorgen stopte de post hier dus wat in de busse. Twie weken leden wa’k in de Grutte Tsjerke in Sloten bi’j de ofscheidsdienst van Ferry Deinum, de kommende donderdagmiddag bin ik in de Mauritiuskarke in Ielst bi’j de ofscheidsdienst van Lammert Koster. Op ‘e kaorte staot: Degenen die ik liefheb verlaat ik om degenen die ik liefhad terug te vinden. Dat is een mooie zin. Om twaelf ure za’k donderdagmiddag in et gemientehuus wezen veur overleg en ik zol d’r ok lunchen. Mar dat kan gelokkig anpast wodden, ik kriege wel een boltien mit veur onderweg in de auto naor Ielst.
Eregister zag ik flitsen van et kongres van de BBB op ‘e tillevisie en schieve aachter Caroline ston oonze wethoolder Mariska Rikkers uut Wolvege. Zi’j staot tiende op ‘e kandidaotelieste en zal dus wel in de Kaemer kommen. Daor he’k vandaege een kollum over schreven. Hoe meer Stellingwarvers in de Kaemer, des te beter dat vanzels veur dit laand is.
Om half elven gisteraovend ha’k et boek Appèl jongelui van Cees van der Velde uut. Gistermiddag wa’k bi’j de prissentaosie van et boek in Beilen. Ik bin thuus drekt begonnen te lezen. Cees het een mooi boek schreven over zien diensttied. Et is vlot schreven en et lest as een trein. Ik was beni’jd wat d’r allemaole gebeuren zol. Netuurlik kwam een protte me wel hiel bekend veur, ik bin ja ok onder dienst west. Mar wel een jaormennig eerder as Cees. Cees was van de lichting 83-3, ikke van de lichting 66-2. Ik keek op van et woortien bollen in Cees zien boek. Dat weren soldaoten die krek opkommen weren. Ik kende dat woord niet. Wi’j wodden in Amersfoort deur de stompen en ouwe stompen uutschullen veur fillers. Ik hebbe ooit mar ien verhael over mien diensttied schreven en dat is een klein onderdieltien van de roman Een vrouw van ivoor wodden. Et betrof de gruwelike gebeurtenis op 10 meie 1966 doe we mit scharpe haandgrenaoten gooien mossen op ‘e Leusderheide. Een jonge die even nao mi’j mos, leut de grenaot mit et pennegien d’r al uut veur him op ‘e grond valen. Luitenaant Van de Groenekan was dood, de soldaot mos een oge missen. Krek die luitenaant was een aorige man, de rest van et kader in Amersfoort vun ik malle blafferds en raozerds. Elk jaor op ‘e tiende meie daenk ik daor an… Ik zal de kommende winter nog een diensttiedverhael schrieven gaon. Dat komt deur et wegraeken van Ferry, een peer weken leden. Ik bin laestdaegs naor de ofscheidsdienst in de Grote Karke van Sloten west. Ferry en ik zatten op kantoor in et Stafgebouw van et 103 Geneeeskundig Bataljon van de Generaol Spoorkezerne in Ermelo en we sleupen op oonze soldaotekaemer in ien staepelbedde. In dat verhael za’k naemen en plakken veraanderen. Et zal in ieder geval mien twiede diensttiedverhael wodden. Zovule bin die d’r trouwens niet in et Stellingwarfs.