Johan Veenstra
Stellingwarver schriever en verteller
Eerst nog even over gisteraovend. Et was een prachtige verhaeletocht deur Ni’jhooltpae mit ongeveer zestig meensken. In de karke vertelde Geert Kroes over zien leven. In de timmerschure van Tom van Essen vertelde een vrouw van de Cruydt-Hoeck uut Ni’jberkoop over biodiversiteit. In et vroegere kefé De Schieve Deure vertelde laandschopsarchitekte Greet Bierema uut Zwolle over de verschillen in laandschop, hoogte en zo, in Ni’jhooltpae. Greet het zestien jaor in Ni’jhooltpae woond. In oons mfc De Ni’je Stienze vertelde Jeroen, ien van oonze dörpsjaegers, over jacht en wildbeheer. Iederiene wil ankem jaor graeg weer zoe’n aovend, want dit was een groot sukses!
Vandaege was de Wintermark van Mildam en daor bin ik al jaoren persent mit een taofel mit boeken. Krek as vleden jaor ston ik in vekaansiepark De Geele Bosch in Hooltwoolde. Dat is stief tegen Mildam an. We stonnen daor in een (koolde) boereschure tussen de peerden en de koenen. D’r struunden ok een stok of vier katten omme, een hond en een kiepe. Hiel mooi! Ik ston weer naost Klaas de Boer uut Drachten, die dreuge wost, spek en keze verkocht. Ien van zien eerste klaanten vandemorgen kocht in zien ientien veur 170 euro. Konklusie: ie kun vule beter wost, spek en keze verkopen as Stellingwarver boeken. Klaas wodde hulpen deur zien omkezegger Akke uut Et Vene. Hi’j hadde weer een taofeltien veur mi’j mitneumen. De hond en de katten scharrelden de hiele dag bi’j him omme, die weren gelooid op al dat lekkers. An et aende van de dag kregen ze elk een lekker stokkien wost. Ik hebbe die dieren vanzels algedurig aaid. D’r kwam vandaege flink wat volk en ik hebbe zoas altied op ‘e Wintermark van Mildam goed verkocht. Hieronder twie foto’s. Boven: Klaas en Akke, mien buren van vandaege. Onder: dit is et alderliefste huushontien dat almar langeskwam. Al dat lekkere spul reuk ok zo lekker!
Gisteraovend het Jarmo hier ni’je inkpetronen brocht die vanuut Tsjechië kommen binnen en now mit goeie chips d’r in. Dat mien printer dot et weer. Et zal now allemaole wel goed gaon blieven, want mien boeken wo’n ok al jaoren in Tsjechië drokt en die zien d’r ok altied prima uut. Die Tsjechen kun wel wat!
Anke het de boel hier vandemiddag schonemaekt en ik gao vanaovend et pad uut. In et kader van ’t Fjoer yn my bin disse maond vertelaovens in een protte dörpen en steden in Frieslaand. Vanaovend dus in Ni’jhooltpae. Om haf 8 zuwwe bi’j et mfc De Ni’je Stienze wezen en dan gaon we in drie groepies bi’j verschillende plakken in et dörp langes. Et is te belopen. Meensken vertellen oons over de eigen omgeving en wat daor leeft en gruuit en leefd en gruuid het. Nao drie keer wisselen sluten we de aovend gezaemelik of in et mfc. Dan is et vermoedelik al half 12 en bin d’r nog happies en draankies. Ik daenke niet da’k dan nog lange blieve, want ik moet morgenvroeg betied van bedde.
Morgen stao ik de hiele dag op ‘e Wintermark van Mildam. Jim kun mi’j vienen op vekaansiepark De Geele Bosch, even onder Mildam, krek in West-Stellingwarf. Et begint morgens om 10 ure. Kom mar langes. Ik hebbe mooie boeken te koop en slim aorige anbiedings!
Ik hebbe gister een malle aovend had. Iederkeer docht ik van: ik heure now in Bolsward staon te vertellen, ik hadde d’r misschien toch wel deur kund. Et regent niet meer en de hadde wiend vaalt misschien ok wel wat toe. Wat doe ik hier toch? Ik vun et zo vervelend da’k meensken in wezen zitten leut. Mar ja, doe mailde Harry dat et d’r op ‘e Lemmer allemachtig omweg gong. En ik zag op internet daj’ niet meer deur De Blesse konnen, omdat daor een grote boom over de weg lag. Op meerdere plakken in Frieslaand kwammen trouwens bomen op riedende auto’s daele. Now ja, et was grif verstaandig en blief thuus, mar ik vun et mar niks.
Vandemorgen wa’k om half negen al bi’j de huusdokter in Wolvege veur de jaorlikse kontrole op huudkankerplakkies. Hi’j het niks mals vunnen, mar wel drie plakkies anstipt mit stikstof. Thuus bin ‘k laeter op ‘e fiets stapt en om elf ure wa’k bi’j mien uutgever in Berkoop. We hebben zo wat praot over eventuele toekomstige plannen en aktiviteiten. Ik moet vanzels gewoon deurwarken blieven. Dat is et beste veur alles. Dolf Verroen (95) en Durk van der Ploeg (94) heuren grote veurbeelden te wezen. Stoppen mit warken is de dood in de pot. En veural niet beginnen mit op te rumen en zo. Ik moet zo leven as kwam d’r nooit een aende an. An et aende van de middag he’k een oold-kollega in Et Vene beld die vandaege 92 wodden is. Hi’j vertelde me dat hi’j et laeste jaor nooit een dokter over de vloer had hadde.
Wat is et overal trouwens vreselik nat. Dat zag ik ok doe ‘k naor Berkoop fietste. Overal stonnen de sloden slichtvol waeter en hier en daor stroomde et over et laand henne. Ik hebbe d’r mar een foto van maekt. In dat husien woonde hiel vroeger een nichte van mien moeder, Henderkien Oosterhof, mit heur man en kiender. Zi’j bin indertied naor Kannede emigreerd. Ze kwam zo now en dan weeromme en ok bi’j oons op vesite en ze praotte dan nog altied et mooiste Stellingwarfs.
Ik hadde vanaovend vertellen zuld in It Heechhout in de mooie stad Bolsward en ik was d’r stomme graeg hennegaon, mar ik durve et niet an op mien leeftied. Et KNMI het et over noodweer vanaovend mit kode oranje en wiendstoten tot 130 kilemeter in et ure. Ze waorschouwen veur ondersteboven gaonde bomen, rondwi’jende takken en dakpannen. En butendat een slim zwaore aovendspits. En dan zol ik krek naor Bolsward rieden moeten. Ik durve de weg van Et Vene naor De Jouwer ok niet langes te gaon, want daor bin ze an et wark en dan is de iene oprit ofsleuten en dan de aandere ofrit. D’r zal ok wel allemaole boddeboel en zo staon die over de weg stoeven kan. Ik was aanders dus over Spannenburg, Jutriep en De Hommerts naor Sneek gaon en dan naor Bolsward. Mar ik hebbe vandemorgen weten laoten da’k et niet andurve. Nooit eerder he’k vanwege et weer een optreden ofzegd en ik vien et hiel aekelik. Meensken hadden me daor verwaacht en mien verantwoordelikhiedsgevuul is groot. Mar ja, ik daenke dat et veur gieniene verstaandig is, oold of niet oold, en gao vanaovend de weg uut. Et is niet aanders. Ik hebbe wat losse boel om huus henne oppakt en blieve bi’j poes.
Vandaege he’k de beide kollums, die ‘k gister in klad schreven hebbe, hielemaole uutwarkt, veraanderd en verbeterd. Now he’k weer wat stokkies liggen.
Twie weken leden he’k de roman Ferliezers van Rommert Tjeerdsma lezen. Dat is me wel goed bevalen, dat ik hebbe now zien boek De kniper op ‘e skine d’r drekt mar aachteran lezen. Ik leze et Fries krek zo makkelik en vlogge as Nederlaans en Stellingwarfs. Dit boek gaot over Wytze Waringa en et speult in de eerste helte van de negentiende ieuw. Dat is dus al een jaormennig leden. Wytze wodt schoelemeester in een klein dörp in de Wâlden. Hi’j perbeert ok om naeme te maeken as schriever. Hi’j stuurt verhaelen naor de kraante. Et leven lacht him toe as hi’j ok nog gedoente mit een aorig maegien krigt. Mar dan kommen d’r donkere wolkens boven zien bestaon en alles weert tegen. Hi’j slat op ‘e vlocht veur zien liefste, zien wark, zien femilie en veural veur himzels. Wat overblift is de draank en de behoefte om toch te schrieven. Komt dit wel goed mit Wytze?
Et is vandaege mal en ontiederig weer, gien weer om lekker buten te wezen. Now ja, as et aanst duuster is maek ik even een kleine kuier deur et dörp. Dat doe ‘k de laeste tied om een klein betien fit te blieven. Ik hebbe vandaege alle verhaelen en gedichten rippeteerd veur et optreden van de kommende woensdagaovend in Bolsward. Butendat he’k lange mit een kollum an et veraanderen en hopelik verbeteren west. Et komt bi’jtieden nogal percies wa’k wel en niet schrieve. Ik hebbe ok twie kollums in et klad schreven. Ik bin d’r vervolgens ien keer mit et rooie potlood deurhenne west, mar dat moet nog wel een peer keer en dan type ik et uut en slao et op in de komputer. Ik moet almar zorgen da’k wat reservestokkies klaorliggen hebbe. Ik kan et d’r nooit op ankommen laoten, daor zo’k doodzenewaachtig van wodden.
Gister ston d’r een groot interview in de Liwwadder Kraante mit de Friese schriever Durk van der Ploeg. Die is now 94 jaor en van ’t jaor is zien roman De neidagen uutkommen en ankem jaor komt d’r weer een roman. Die het hi’j praktisch al klaorliggen. Ik vien dat zo knap! Dan bi’j’ een echte schriever. Tegere mit kammeraod Douwe he’k wel es een peer keer bi’j him op vesite west. Ik hebbe trouwens haost alle romans van him in de boekekaaste staon. Ik bin een groot liefhebber van zien wark en hi’j schrift prachtig Fries. De neidagen hadde ik nog niet, dat boek he’k dus gister in Liwwadden bi’j Van der Velde kocht. Ik kreeg et boekewekegeschink Wynroas van Meindert Talma d’r nog vergees bi’j. Daor in de winkel trof ik Rikert en Ria. We hebben genoeglik even praot. Rikert is een ex-kollega van de belastingdienst. Ik zie him nog as jonge jonge de grote passenielszael van de belastinginspektie van Et Vene opkommen. Die jonge jonge bestaot niet meer. Ria komt van Munnekeburen en Rikert het van heur et Stellingwarfs leerd. Zo heurt dat vanzels ok!
Gister was et vier graoden en vandaege inienend weer vuuftien graoden. Wat een wonderlik gedoe. D’r ston wel een stevige poesterd, mar et was lekker fietsweer. Dat ik hebbe krap twintig kilemeter fietst. Ik bin naor Wolvege west om wat bosschoppies en doe over et Scheenepattien weer op huus an gaon. Daor bin ‘k an de praot slingerd mit Jan en Elly. Die kuierden een tippe. Ik hebbe doe nog mar even een slinger over Der Izzerd maekt.
Ik bin vandaege weer naor Liwwadden west, mar now mit de trein. In et Princessehof he’k de tentoonstelling Wu Zetian, de enige vrouwelijke keizer van China bekeken. Ik hebbe d’r trouwens eerst wat drinken en een stokkien gebak had. De tentoonstelling was hiel arg mooi. D’r was een mooie film over heur en prachtige keramiek: beelties, grafgiften… Te vule om op te numen. Dat zoks zo mooi beweerd bleven is, et hadde gister maekt wezen kund. Wu Zetian (624-705) was een klebiender van een vrommes. Ze wodde geboren tiedens de Tang dynastie. Gedurende de twieduzend jaor van et Chinese keizerriek was zi’j de ienige vrouwelike keizer. As maegien van veertien kwam ze in et peleis terechte as concubine. Mar ze wodde de vrouw van de keizer. Doe de keizer wegraekte, mos ze naor een klooster. Mar de ni’je keizer, de zeune van de oolde, haelde heur weeromme naor et hof, en trouwde ok mit heur. Ze regeerden aenlik tegere. China was et laand van de twie keizers. Doe disse keizer ok wegraekte, maekte ze heurzels keizer. Doe ze 82 jaor was wodde ze deur heur zeune ofzet en in datzelde jaor raekte ze ok weg. Et was een vrouw die heur laand goed bestuurde. Ze regeerde een multikulturele gemienschop, ze maekte gebruuk van alle inkommelingen mit die heur kunde en ze kregen wark. De Ziederoute was volop in bedrief. Ze gaf kleine boerties meer grond. Keunst, kultuur en ekenomie bluuiden. Et gong China veur de wiend. Nao ofloop he’k in kefé Thús van et Fries Museum wat drinken en een tosti had. Hieronder drie foto’s die ‘k van mooie beelties maekt hebbe. Een ruter op een peerd, een kemeel, en een peerd.
Vandemorgen he’k eerst Riemie anhaeld in Wolvege en doe he’k Jan en Durkje anhaeld. Mit ’n vierend biwwe naor Van der Valk in Liwwadden west veur et jaorlikse buffet veur de post-aktieven van de belastingdienst. Et was van twaelf tot twie ure. D’r was weer gien nee te koop. Heerlik! Ik bin vuuf keer mit mien bottien et spul bi’jlanges west. Koold, waarm, naospieze… Ik bin now zo zat as een tieke. Op ‘e weerommereize naor huus hewwe Riemie ofzet in Et Vene, die hadde nao et overvloedige buffet nog een high tea mit vuuf oold-kollega’s van et Ontvangkantoor. Hoe zat moet die vanaovend wel niet thuuskommen? Ik hebbe bi’j Jan en Durkje nog een koppien drinken had en doe bin ‘k naor de aptheek west veur et bloedsuker prikken. Dat kuj’ daor elk jaor gratis doen laoten om disse tied van et jaor. D’r roegelde een 7,2 uut en dat was goed. Hieronder een foto van vandaege bi’j Van der Valk in Liwwadden. De grote eetzael boven stroomt staorigan vol.
Dwas deur de sni’jbujjen mo’k vandaege tot twie keer toe et pad uut. Vandemorgen he’k in de linkeraarm een prikkien tegen corona kregen in De Rank in Wolvege en vandemiddag in de rechteraarm de jaorlikse griepprik in sporthal De Steense, ok in Wolvege. En iederkeer kwam d’r vandaege een waorschouwing veur me in de auto op et scharmpien te staon. Een veur mi’j onbegriepelike tekst. Front assist of zokzowat niet zichtber of veur een pat zichtber. Ik begriepe niks van zoks. Dan was et weer even vot en dan was et d’r weer. Et is om raodeloos te wodden van dat soort gedoe. Ik hebbe de gerage mar even beld. Et hadde mit et weer en de sni’j te maeken. Weet et mar es…
Hieronder een foto die me gister deur een goeie kammeraod stuurd wodde vanof de Knarische Eilanen. Op et bod is dudelik te zien dat et daor 24 graoden is. Ik vien dit gewoon gekanstikkeri’je en hier is et laeste woord nog niet over zegd.